Historia zakładu
i jego działalność
Fabryka czekolady „Elita” powstała pod koniec XIX wieku w Katowicach. Jej siedzibą była kamienica przy placu Wolności 4, gdzie w 1896 roku na tyłach posesji wybudowano czterokondygnacyjny budynek przemysłowy zaprojektowany przez Louisa Damego. Pod względem architektonicznym budynek wyróżniał się stalową konstrukcją, czerwoną cegłą, dużymi oknami i łukowymi sklepieniami stropów co było typowe dla przemysłowej architektury końca XIX wieku. W obiekcie tym mieściła się wytwórnia słodyczy „Elita” z halami produkcyjnymi i magazynami. Fabryka zajmowała się produkcją czekolady i wyrobów cukierniczych, zaopatrując lokalny rynek. W okresie międzywojennym zakład dynamicznie się rozwijał – przed II wojną światową „Elita” należała do grona kilku głównych producentów słodyczy w Katowicach. Świadczą o tym m.in. spisy adresowe z lat 30., w których wymieniano „Elita” obok innych lokalnych wytwórni, takich jak fabryka „Florida” czy cukiernia Marticke. Okres prosperity przerwała II wojna światowa – działalność fabryki prawdopodobnie została wówczas wstrzymana lub znacznie ograniczona. Po wojnie zakład „Elita” nie powrócił już do dawnej świetności. Budynki przeszły w inne ręce, a produkcja czekolady ustała. W kolejnych dekadach pomieszczenia dawnej fabryki wykorzystywano na różne cele – znajdowały się tam m.in. warsztaty i biura, a sama kamienica pełniła funkcje mieszkalne i usługowe.
Zachowana etykieta fabryki czekolady „Elita” o smaku
cytrynowym. Etykieta pochodzi z lat 30-tych XX w.
Louis Dame (ur. 1859)
Niemiecki architekt, mistrz murarski, przedsiębiorca budowlany, radny katowickiej Rady Miejskiej.
Louis Dame zaprojektował fabryczny budynek fabryki czekolady.
Podczas rewitalizacji budynku odnaleziono historyczną ciekawostkę – fakturę pochodzącą z 1937 roku,
z której dowiadujemy się jakie towary zamawiano do fabryki:
Znaczenie dla regionu
Fabryka „Elita” odegrała istotną rolę w rozwoju przemysłu spożywczego Górnego Śląska na przełomie XIX i XX wieku. Była jedną z pierwszych i największych lokalnych wytwórni wyrobów czekoladowych w Katowicach, w czasach gdy miasto dynamicznie się rozwijało. Jej istnienie przyczyniło się do urozmaicenia gospodarki regionu, zdominowanej dotąd przez górnictwo i hutnictwo, poprzez rozwój branży cukierniczej. Zakład dostarczał mieszkańcom słodycze i czekoladę, co wpływało na podniesienie jakości życia codziennego i kultury kulinarnej miasta. Ponadto obecność prężnie działającej fabryki w centrum Katowic stanowiła dowód na rosnące znaczenie miasta jako ośrodka przemysłowo-handlowego.
Warto wspomnieć, że kamienica przy pl. Wolności 4 zapisała się też na kartach historii z innych powodów – była miejscem zamieszkania osób zasłużonych dla regionu. Przykładowo, przed wojną mieszkał tam generał Józef Zając, znany kolekcjoner dzieł sztuki i darczyńca Muzeum Śląskiego. Obecność tak znamienitych lokatorów świadczy o prestiżu tego adresu w okresie międzywojennym.
Stan obecny i przyszłość
dawnej fabryki
Choć produkcja czekolady ustała wiele dekad temu, zabudowania dawnej fabryki „Elita” przetrwały do dziś i zyskały nowe życie. Obecnie pełni głównie funkcje biurowo-usługowe. W ostatnich latach zrealizowano gruntowną rewitalizację wnętrz budynku, adaptując go na nowoczesny obiekt biurowy o nazwie Fabryka Czekolady Premium Office. Projekt adaptacji zachował industrialny charakter przestrzeni – oryginalne elementy konstrukcyjne jak stalowe słupy i dźwigary, ceglany mur oraz sklepienia Kleina, a nawet oryginalną betonową posadzkę. Dzięki temu wnętrza zyskały unikalny klimat loftu łączącego historię z nowoczesnością. Dodano przeszklone ściany działowe i współczesne wyposażenie, dbając jednak, by nie zdominowały one zabytkowej substancji.
Dziś dawna fabryka czekolady jest prestiżową lokalizacją biurową w sercu Katowic. Nie pełni już funkcji przemysłowych, lecz dzięki adaptacji zachowała się jako ważne dziedzictwo historyczne Katowic. W ten sposób dawna fabryka „Elita” nadal służy miastu, przypominając o swojej słodkiej historii i wzbogacając krajobraz kulturowy Katowic.
GALERIA
Fabryka przed procesem rewitalizacji
